Het roer gaat om. Je start je eigen bedrijf. Of het nu uit nood geboren is of dat jouw droom daarmee  werkelijkheid wordt… een spannende stap is het zeker!

Startende ondernemers beginnen meestal als ‘ZZP-er’ of ‘freelancer’ met een eenmanszaak zonder rechtspersoonlijkheid. Je kunt deze rechtsvorm gemakkelijk inschrijven bij de Kamer van Koophandel en er is geen startkapitaal nodig. Wel is het verstandig er goed over na te denken of dit voor jou de beste rechtsvorm is.

Je kunt maximaal één eenmanszaak inschrijven in het handelsregister. Wel kun je daarbij meerdere handelsnamen, activiteiten en vestigingen hebben. Let er bij de keuze van je handelsnaam onder andere op dat er geen verwarring zal ontstaan met jouw concurrent.

Het voornaamste kenmerk en tevens grootste nadeel van de eenmanszaak is dat er privaatrechtelijk geen onderscheid is tussen privé- en zakelijk vermogen (fiscaal is dit onderscheid er wel, art. 3.8 Wet IB 2001). Daarmee ben je als ondernemer volledig aansprakelijk voor de schulden van je onderneming. Eventuele zakelijke schuldeisers kunnen ook  aanspraak maken op je privé-eigendommen. De risico’s zijn te beperken met verzekeringen en goede overeenkomsten (denk aan je algemene voorwaarden). Mocht je onderneming failliet gaan, dan ga je dat zelf ook. Als je gehuwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt in gemeenschap van goederen, dan kunnen de zakelijke schulden ook worden verhaald op jouw partner. Jullie ‘algehele gemeenschap van goederen’ is buiten schot te houden door (alsnog) huwelijkse voorwaarden op te maken (art. 1:114 BW).

Een ander nadeel van de eenmanszaak is dat de voortzetting van de onderneming in het gedrang komt bij overlijden of ondercuratelestelling. Een familiebedrijf dat zal worden voortgezet door erfgenamen kan bijvoorbeeld omgezet worden in een BV.

Laat je goed informeren.

Met overeenkomsten en andere juridische documenten leg je een goede basis voor jouw onderneming. Daarmee kun je je afspraken vastleggen, je risico’s beperken en voldoen aan de wettelijke plichten die je tegenover anderen hebt. Vaak verwerk je persoonsgegevens van jouw klanten en eventueel van personeel en ben je daarmee gebonden aan de verplichtingen uit de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Mogelijk doe je zaken met particulieren en dien je te voldoen aan de verplichtingen uit het consumentenrecht. Of je nu diensten aanbiedt of producten verkoopt, er zijn altijd specifieke regels waar je je bedrijf op moet afstemmen. Een goed begin is het halve werk.

Je bent ondernemer voor de inkomstenbelasting als je voor eigen rekening en risico en – al dan niet in een samenwerkingsverband – een onderneming drijft of een zelfstandig beroep uitoefent (artt. 3.4 en 3.5 Wet IB 2001). Je betaalt inkomstenbelasting over de winst uit je eenmanszaak (Box 1, belastbaar inkomen uit werk en woning). Je kunt in aanmerking komen voor MKB-winstvrijstelling, zelfstandigenaftrek en eventueel startersaftrek. Voor het al of niet toepassen van de zelfstandigenaftrek geldt het urencriterium van 1225 uur per kalenderjaar₁.

Als je een bedrijf hebt of zelfstandig je beroep uitoefent, ben je verplicht je vermogenstoestand en alles van je bedrijf of beroep zodanig te administreren en te bewaren dat te alle tijde je rechten en verplichtingen kunnen worden gekend (artt. 3:15i lid 1 BW en 52 lid 1 AWR). Jaarlijks dien je binnen zes maanden na afloop van het boekjaar de balans en de staat van baten en lasten op papier te stellen. De administratie dient gedurende zeven jaar bewaard te worden (artt. 3:15i lid 2 BW en 52 lid 4 AWR).

De premie volksverzekeringen worden bij een eenmanszaak op basis van je belastingaangifte berekend. Voor ziektekosten is de basisverzekering verplicht. Hiervoor betaal je premie aan de ziektekostenverzekeraar en een bijdrage via de belastingaangifte. Voor jou als ondernemer zijn de Ziektewet, WW en WIA niet van toepassing en je moet dus zelf zorgen voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Verder moet je rekening houden met een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering en eventueel een beroepsaansprakelijkheidsverzekering en pensioen. Je zult wel recht hebben op AOW als je ‘de leeftijd’ (die nog oploopt) hebt bereikt.

Meestal is de eigenaar van een eenmanszaak een ‘ZZP-er’ of ‘freelancer’, maar de rechtsvorm eenmanszaak sluit niet uit dat er personeel in dienst is. Een arbeidsovereenkomst met een medewerker wordt bij overlijden van de eigenaar ten laste van de erfgenamen voortgezet. Zowel de medewerker als de erfgenamen kunnen (in elk geval bij verdeelde nalatenschap) de arbeidsovereenkomst beëindigen (art. 7:675 BW).