Artikelen en blog
De handelsnaam
Het kiezen van een handelsnaam, waar moet je op letten?
Eén van de eerste dingen waar je als startend ondernemer mee te maken krijgt, is het kiezen van een handelsnaam, oftewel een ‘naam waaronder de onderneming (of en onderdeel daarvan₁) wordt gedreven’ (art 1 Handelsnaamwet (Hnw)). Het is mogelijk om meer dan één handelsnaam te hebben, dus als je bedrijf zich ontwikkelt, kun je ook later weer voor zo’n keuze komen te staan. Waar moet je bij de keuze van een handelsnaam op letten?
Ten eerste speelt de vraag of je (voorgenomen) activiteiten onder de Handelsnaamwet zullen vallen. Hoewel het begrip ‘onderneming’ een belangrijke rol speelt in de Handelsnaamwet, ontbreekt een wettelijke definitie daarvan. In de rechtspraak is het ‘in concurrentie met anderen op commerciële wijze aan het economisch verkeer wordt deelgenomen’ als bepalend criterium gaan gelden₂, ongeacht het onderscheid tussen beroep en bedrijf of het hebben van een winstoogmerk. Ook beroepsactiviteiten kunnen op een bedrijfsmatige manier georganiseerd zijn, zodat van een onderneming kan worden gesproken₃.
Als er sprake is van een onderneming, moet deze met de handelsnaam kunnen worden beschreven en (indirect) worden onderscheiden. De wet gaat uit van het beginsel van firmavrijheid. Dat wil zeggen dat men vrij is in het kiezen van een handelsnaam, zolang deze voor het publiek niet misleidend of verwarrend is. De naam moet visueel en auditief waarneembaar zijn, dus bestaan uit woorden, letters, cijfers of een combinatie daarvan. De handelsnaam kan bijvoorbeeld een fantasiewoord of een familienaam zijn, maar over het eigendom of de rechtsvorm van de onderneming mag geen verkeerde indruk ontstaan (art. 3 en 4 Hnw). Gebruik van merken van anderen, of iets dat daarop lijkt, is ook niet toegestaan (art. 5a Hnw). Art 5b Hnw bevat daarnaast een algemeen verbod op misleiding, waarmee wordt gedoeld op de aard, het karakter en de betekenis van onderneming. De handelsnaam moet dus een boodschap uitdragen die past bij het bedrijf. Een beschrijvende handelsnaam is in beginsel toelaatbaar, maar daarbij ligt verwarring op de loer. Het zou jammer zijn als jouw (potentiële) klant per ongeluk zaken doet met een ander…. De handelsnaam(bescherming) kan in elk geval niet leiden tot monopolisering van een gebruikelijke beroeps- of bedrijfsaanduiding₄ of van woorden uit het normale taalgebruik₅. De handelsnaam wordt al sterker als aan het beschrijvende element een onderscheidend element wordt toegevoegd. Dat houdt 'de poppetjes' uit elkaar.
Het recht op de handelsnaam ontstaat niet (of: niet alléén) door de op grond van de Handelsregisterwet verplichte inschrijving in het handelsregister of door een inschrijving als woordmerk, maar door het rechtmatig gebruik van die naam als aanduiding voor de onderneming (‘scheppend gebruik’). Dat handelsnaamgebruik kan vorm krijgen als domeinnaam, op de website, op het briefpapier, etc. Er worden geen hoge eisen gesteld aan duur of intensiteit van het gebruik. Wel moet er een zekere continuïteit zijn, waardoor de naam in Nederland bekend wordt. Het recht op de handelsnaam kan voor heel Nederland (en daarbuiten) gelden, maar ook streekgebonden zijn. Bovendien kan de handelsnaam van een in het buitenland gevestigde onderneming – zodra die in Nederland enige bekendheid heeft – ook onder de Handelsnaamwet beschermd worden en kan de bescherming ook tegenover buitenlandse ondernemingen worden ingeroepen.
Die bescherming wordt geboden door art. 5 Hnw. Daarin wordt het “verboden een handelsnaam te voeren, die, vóórdat de onderneming onder die naam werd gedreven, reeds door een ander rechtmatig gevoerd werd, of die van diens handelsnaam slechts in geringe mate afwijkt, een en ander voor zover dientengevolge, in verband met de aard der beide ondernemingen en de plaats, waar zij gevestigd zijn, bij het publiek verwarring tussen die ondernemingen te duchten is.”
Zodra er enige gelijkenis is in de namen van twee ondernemingen, hun economische bedrijvigheid raakvlakken hebben en zij binnen hetzelfde gebied handelen, is dit artikel al snel relevant. Door voorafgaand aan je keuze onderzoek te doen naar bestaande handelsnamen en bijbehorende bedrijven, kun je inbreuk op de handelsnaam van een ander (en daarmee herziening van je handelsnaam, schadevergoeding, dwangsom en/of boete) voorkomen. Er wordt prioriteit gegeven aan de oudere handelsnaam₆. Het vereiste dat die handelsnaam rechtmatig wordt gevoerd, wil zeggen dat die niet in strijd is met de bepalingen uit de Handelsnaamwet zelf (zoals de reeds genoemde artikelen), andere wet- en regelgeving of een overeenkomst tussen beide ondernemingen.
Het recht op de handelsnaam is dus verbonden aan het gebruik daarvan. Zodra de naam niet meer wordt gebruikt, vervalt ook het recht. Het recht op bescherming werkt nog enige tijd na, zolang het publiek zich de naam nog herinnert.
Eventuele figuratieve elementen, zoals de schrijfwijze of gebruikte kleuren, vallen niet onder de handelsnaam en worden daarom niet onder de Handelsnaamwet beschermd. Voor woorden en dergelijke elementen is soms wel merkbescherming mogelijk (woordmerk en beeldmerk). Daarbij speelt het onderscheidend vermogen wel een rol. Bij je handelsnaamkeuze kun je alvast met de (voorwaarden voor) merkregistratie rekening houden. Maar laat een ander je niet voor zijn...
Ten eerste speelt de vraag of je (voorgenomen) activiteiten onder de Handelsnaamwet zullen vallen. Hoewel het begrip ‘onderneming’ een belangrijke rol speelt in de Handelsnaamwet, ontbreekt een wettelijke definitie daarvan. In de rechtspraak is het ‘in concurrentie met anderen op commerciële wijze aan het economisch verkeer wordt deelgenomen’ als bepalend criterium gaan gelden₂, ongeacht het onderscheid tussen beroep en bedrijf of het hebben van een winstoogmerk. Ook beroepsactiviteiten kunnen op een bedrijfsmatige manier georganiseerd zijn, zodat van een onderneming kan worden gesproken₃.
Als er sprake is van een onderneming, moet deze met de handelsnaam kunnen worden beschreven en (indirect) worden onderscheiden. De wet gaat uit van het beginsel van firmavrijheid. Dat wil zeggen dat men vrij is in het kiezen van een handelsnaam, zolang deze voor het publiek niet misleidend of verwarrend is. De naam moet visueel en auditief waarneembaar zijn, dus bestaan uit woorden, letters, cijfers of een combinatie daarvan. De handelsnaam kan bijvoorbeeld een fantasiewoord of een familienaam zijn, maar over het eigendom of de rechtsvorm van de onderneming mag geen verkeerde indruk ontstaan (art. 3 en 4 Hnw). Gebruik van merken van anderen, of iets dat daarop lijkt, is ook niet toegestaan (art. 5a Hnw). Art 5b Hnw bevat daarnaast een algemeen verbod op misleiding, waarmee wordt gedoeld op de aard, het karakter en de betekenis van onderneming. De handelsnaam moet dus een boodschap uitdragen die past bij het bedrijf. Een beschrijvende handelsnaam is in beginsel toelaatbaar, maar daarbij ligt verwarring op de loer. Het zou jammer zijn als jouw (potentiële) klant per ongeluk zaken doet met een ander…. De handelsnaam(bescherming) kan in elk geval niet leiden tot monopolisering van een gebruikelijke beroeps- of bedrijfsaanduiding₄ of van woorden uit het normale taalgebruik₅. De handelsnaam wordt al sterker als aan het beschrijvende element een onderscheidend element wordt toegevoegd. Dat houdt 'de poppetjes' uit elkaar.
Het recht op de handelsnaam ontstaat niet (of: niet alléén) door de op grond van de Handelsregisterwet verplichte inschrijving in het handelsregister of door een inschrijving als woordmerk, maar door het rechtmatig gebruik van die naam als aanduiding voor de onderneming (‘scheppend gebruik’). Dat handelsnaamgebruik kan vorm krijgen als domeinnaam, op de website, op het briefpapier, etc. Er worden geen hoge eisen gesteld aan duur of intensiteit van het gebruik. Wel moet er een zekere continuïteit zijn, waardoor de naam in Nederland bekend wordt. Het recht op de handelsnaam kan voor heel Nederland (en daarbuiten) gelden, maar ook streekgebonden zijn. Bovendien kan de handelsnaam van een in het buitenland gevestigde onderneming – zodra die in Nederland enige bekendheid heeft – ook onder de Handelsnaamwet beschermd worden en kan de bescherming ook tegenover buitenlandse ondernemingen worden ingeroepen.
Die bescherming wordt geboden door art. 5 Hnw. Daarin wordt het “verboden een handelsnaam te voeren, die, vóórdat de onderneming onder die naam werd gedreven, reeds door een ander rechtmatig gevoerd werd, of die van diens handelsnaam slechts in geringe mate afwijkt, een en ander voor zover dientengevolge, in verband met de aard der beide ondernemingen en de plaats, waar zij gevestigd zijn, bij het publiek verwarring tussen die ondernemingen te duchten is.”
Zodra er enige gelijkenis is in de namen van twee ondernemingen, hun economische bedrijvigheid raakvlakken hebben en zij binnen hetzelfde gebied handelen, is dit artikel al snel relevant. Door voorafgaand aan je keuze onderzoek te doen naar bestaande handelsnamen en bijbehorende bedrijven, kun je inbreuk op de handelsnaam van een ander (en daarmee herziening van je handelsnaam, schadevergoeding, dwangsom en/of boete) voorkomen. Er wordt prioriteit gegeven aan de oudere handelsnaam₆. Het vereiste dat die handelsnaam rechtmatig wordt gevoerd, wil zeggen dat die niet in strijd is met de bepalingen uit de Handelsnaamwet zelf (zoals de reeds genoemde artikelen), andere wet- en regelgeving of een overeenkomst tussen beide ondernemingen.
Het recht op de handelsnaam is dus verbonden aan het gebruik daarvan. Zodra de naam niet meer wordt gebruikt, vervalt ook het recht. Het recht op bescherming werkt nog enige tijd na, zolang het publiek zich de naam nog herinnert.
Eventuele figuratieve elementen, zoals de schrijfwijze of gebruikte kleuren, vallen niet onder de handelsnaam en worden daarom niet onder de Handelsnaamwet beschermd. Voor woorden en dergelijke elementen is soms wel merkbescherming mogelijk (woordmerk en beeldmerk). Daarbij speelt het onderscheidend vermogen wel een rol. Bij je handelsnaamkeuze kun je alvast met de (voorwaarden voor) merkregistratie rekening houden. Maar laat een ander je niet voor zijn...
Lees ook de blogs: 'Rechtsvormen; Kies je zonder of met rechtspersoonlijkheid?' en 'De merkregistratie. Spring eruit met je merk!'
₁ Rb. ’s Gravenhage 23 april 1970, BIE 1971,224 (Enka).
₂ HR 2 april 1982, NJ 1983,429 (Accountants- en belastingadviesbureau)
₃ Bijv. Pres. Rb. Utrecht 6 februari 1974, NJ 1974, 381 (Ekseption) t.a.v. een muziekgroep; HR 24 december 1976, NJ 1978, 431 (Tandem) t.a.v. een samenwerkingsverband van creatieven.
₄ HR 11 februari 1977, NJ 1977, 363 (Mosterdmanneke)
₅ HR 8 mei 1987, NJ 1988, 36 (Bouwcentrum)
₆ Bijv. HR 2 juni 1978, NJ 1980, 295 (Kooy-Zeist/Kooy-Enschede); in de context van art. 3 Hnw ook HR 6 oktober 1949, NJ 1949, 636 (Nijma).
Oktober 2010
Disclaimer
De artikelen en blogposts van Legalance bieden algemene informatie en zijn niet bedoeld als advies. Er is niet beoogd volledigheid over een bepaald leerstuk na te streven . Ook kande informatie verouderd, onvolledig en/of onjuist zijn door wijzigingen in wet- en regelgeving, nieuwe rechtspraak of andere ontwikkelingen. Aan de hier aangeboden informatie kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. De auteur daarvan kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van deze informatie.
Welkom bij Legalance. Ik ben Anneke, jurist voor ondernemers en particulieren. Ook werk ik als freelance-jurist* of teken ik voor legal design. Hier vind je artikelen en blogposts op het gebied van bestuursrecht, erfgoedrecht (incl. werelderfgoed), horecarecht, ICT-recht, intellectueel eigendomsrecht, kunstrecht, mededingingsrecht, mensenrechten, omgevingsrecht, privaatrecht, privacy en verwerking persoonsgegevens (AVG), (goederen) vervoersrecht en veterinair recht (multidisciplinair).
Ben je niet op zoek naar een advocaat, maar wel naar de juridische oplossing, vraagbaak of ondersteuning die bij jou, je bedrijf of organisatie past? Laten we eens kennismaken.
*Jurist of paralegal vanuit Spijkenisse, vanaf Voorne-Putten (bij Rotterdam).
