Het auteursrecht is volgens artikel 1 van de Auteurswet (‘Aw) het uitsluitend recht van de ‘maker’ van een werk. Wie met creatief denkwerk het werk tot stand brengt, is de fysieke maker en degene die meestal auteursrechthebbende is, die het werk mag verveelvoudigen en openbaar mag maken. Maar er is ook ‘fictief makerschap’.

Bij fictief makerschap is er sprake van een situatie waarin een ander dan wie het werk heeft gecreëerd als ‘maker’ wordt beschouwd. Dit vinden we terug bij werk dat in dienstverband is gemaakt (art. 7 Aw) en werk dat door een rechtspersoon openbaar gemaakt wordt zonder vermelding van de auteur (art. 8 Aw).

Art. 7 Aw wordt wel aangeduid als ‘werkgeversauteursrecht’ en gaat over het fictief makerschap bij werk dat in dienstverband is gemaakt:

“Indien de arbeid, in dienst van een ander verricht, bestaat in het vervaardigen van bepaalde werken van letterkunde, wetenschap of kunst, dan wordt, tenzij tusschen partijen anders is overeengekomen, als de maker van die werken aangemerkt degene, in wiens dienst de werken zijn vervaardigd.”

Het auteursrecht op bepaalde werken komt dan toe aan de werkgever, tenzij tussen partijen anders is overeengekomen. Het idee daarachter is dat de werkgever de werkzaamheden tegen betaling van loon heeft laten verrichten en daar de vruchten van moet kunnen plukken₁. Deze regeling is zowel van toepassing op werknemers die op basis van een arbeidsovereenkomst (art. 7:610 BW) werken, als op ambtenaren. De relatie wordt in die gevallen traditioneel gekenmerkt door arbeid, loon en een gezagsverhouding (anders dan een stage₂). Het artikel laat de mogelijkheid open onderling andere afspraken te maken, bijvoorbeeld met een intellectueel eigendomsbepaling in de arbeidsovereenkomst.

Het werkgeversauteursrecht is niet van toepassing als het creatieve denkwerk buiten de taakomschrijving van de werknemer valt en/of als de werkgever geen zeggenschap heeft over de vorm waarin het werk tot stand komt. Schrijf je bijvoorbeeld als nachtportier gedichtjes tijdens rustige uren, dan ben je zelf auteursrechthebbende van die gedichtjes, ongeacht het feit dat je ze ‘in de tijd van de baas’ geschreven hebt. Bij een incidentele opdracht tot het maken van het werk buiten de normale taken₃ of op eigen initiatief in overleg en deels in vrije tijd₄ kunnen auteursrechten alsnog bij de werkgever liggen (omtrent de persoonlijkheidsrechten wordt nog wel verschillend gedacht).

Bij de toepassing van art. 7 Aw is een dienstverband vereist. De regeling geldt daarom niet bij een werk dat voortkomt uit een overeenkomst van opdracht (art. 7:400 BW e.v.)₅ of aanneming van werk (art. 7:7750 BW). Freelancers en ZZP’ers hebben zelf het auteursrecht op hun werk. Zij kunnen hun opdrachtgever desgewenst (tegen een passende vergoeding) een licentie geven voor het gebruik daarvan of het recht schriftelijk overdragen. Bij teamwork (art. 6 Aw) of rechtspersonenauteursrecht (art. 8 Aw) kan het weer anders liggen.

N.B. Hoofdstuk 1a (de exploitatieovereenkomst) is niet van toepassing bij een fictief makerschap op grond van art. 7 Aw.